Daily Archives 1 stycznia 1970

Stanęliśmy więc wobec bardzo poważnego problemu jak pogodzić sprzeczne w tym wypadku interesy górnictwa i budownictwa. Nauka musi zagadnienie to rozwiązać. Jeżeli chodzi o naukę górniczą, to pod tym względem nie okazaliśmy się zaskoczeni, gdyż do prac nad sposobami eksploatacji pod wartościowymi obiektami przystąpiliśmy przed kilku laty, kiedy zagadnienie to nie było jeszcze tak palące, jak obecnie. Prace nasze zostały uwieńczone powodzeniem i dziś potrafimy już przewidzieć skutki, jakie wywrzeć może na powierzchni eksploatacja górnicza.

Dla ochrony obiektów na powierzchni przed szkodami górniczymi nie wybiera się części złoża położonej pod nimi, czyli pozostawia się filar ochronny. Rysunek 5 przedstawia w przekroju filar ochronny pozostawiony w poziomych pokładach węgla pod budynkiem. Szerokość filaru, jak widać na rysunku, jest większa od szerokości chronionego budynku i to tym większa, im głębiej znajduje się pokład. Linie ograniczające filar ochronny nie są bowiem pionowe, lecz nachylone pod pewnym kątem, którego wielkość zależy od własności skal. Kąt ten jest zwykle charakterystyczny dla danego terenu.

Polska leży na obszarze wielkiego niżu europejskiego, w jego części zwanej Niżem Sarmackim. Jej naturalne warunki przyrodnicze charakteryzują się pewną odrębnością w porównaniu do krajów sąsiednich. Nad obszarem Polski spotykają się i ścierają wpływy różnych klimatów, głównie oceanicznego od Zachodu i kontynentalnego od Wschodu. Klimat nasz odznacza się, wobec powyższego, niestałością pogody i temperatury, wilgotnością powietrza i dużą zmiennością ciśnień atmosferycznych.

Tak więc istnieje techniczna możliwość odbywania, nawet przy użyciu wyłącznie paliw chemicznych, dalekich podróży kosmicznych, pod warunkiem jednak, że zostanie zbudowany sztuczny księżyc, na którym będzie można uzupełniać paliwo rakietowe.

W związku z przytoczonymi własnościami uranu metal ten znajduje w obecnej technice zastosowanie nie jako materiał konstrukcyjny tak jak inne metale, lecz jako surowiec energetyczny. Wykorzystanie tego metalu w obecnie budowanych stosach atomowych dla celów energetycznych stanowi dopiero pierwszy krok w tej dziedzinie, dlatego też stopień wyzyskania energii uranu w tych stosach jest stosunkowo mały. Z obliczeń wynika, że uzyskana w tych urządzeniach energia elektryczna wypada zaledwie nieco taniej niż otrzymana z urządzeń, w których spala się węgiel. Jakie ilości energii mogą być wyzwalane przy reakcjach jądrowych uranu ilustrują przytoczone liczby:

Już w sierpniu 1956 r. uchwalą Prezydium Rządu został nadany statut Państwowej Radzie do Spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej. Do zakresu działania tej Rady należy rozpatrywanie wieloletnich i bieżących planów wykorzystania energii jądrowej w całej gospodarce narodowej. Rada zajmuje się również opiniowaniem zagadnień związanych z tą dziedziną oraz inicjowaniem i zalecaniem zainteresowanym resortom i intytucjom prac i badań z zakresu wykorzystania energii jądrowej. W oparciu o wytyczne, ustalone przez Państwową Radę, działa Pełnomocnik Rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej, którego zadaniem jest koordynacja całokształtu prac w tej dziedzinie, W ramach Biura Pełnomocnika Rządu powołana została grupa specjalistów, która opracowała wytyczne prac naukowych w dziedzinie zastosowania izotopów w technice.

Jak już wspominaliśmy, wykrywalność wad w kontroli izotopowej jest zależna od energii promieniowania a więc dla różnych izotopów będzie różna. Na rysunku 12 przedstawiono krzywe wykrywalności wad przy badaniach stali promieniami y różnych izotopów promieniotwórczych oraz dla porównania, promieniami rentgenowskimi. Z rysunku tego widać, że najgorszą wykrywalność osiąga się przy pomocy izotopu kobaltu 00Co emitującego twarde promienie y, z drugiej jednak strony duża energia tych promieni umożliwia (ze względu na mniejsze osłabienie promieniowania) zbadanie dużych grubości, których kontrola przy pomocy innych izotopów lub promieni rentgenowskich byłaby niemożliwa. Wykrywalność wad osiągana w kontroli radiograficznej zależy nie tylko od rodzaju izotopu promieniotwórczego, lecz także od położenia wady w badanym wyrobie. Widać to wyraźnie na rys. 13 przedstawiającym wykrywalność wad położonych od strony źródła promieniowania i od strony błony rentgenowskiej przy badaniu stali radioizotopem kobaltu 00Co.