Monthly Archives Czerwiec 2017

W pracach artystycznych, rzeźbach, okładzinach wnętrz i posadzek, a nawet płytach okładzinowych zewnętrznych kamień pozostał materiałem cenionym i niezastąpionym. Przy robotach drogowych oraz przy fundamentach kamień jest nadal materiałem powszechnie używanym mimo wprowadzenia cegły, betonu i bitumów o doskonałych własnościach w zastosowaniu do techniki drogowej. Natomiast w budownictwie konstrukcyjnym zarzucono prawie zupełnie stosowanie kamienia, zastępując go nowymi materiałami formowanymi wolą człowieka, jednocześnie lżejszymi i cieplejszymi.

Rozwój tworzyw sztucznych uzupełnił rozwój stopów metali i innych tworzyw nieorganicznych i dał do rąk ludzkości ogromny asortyment materiałów o najrozmaitszych, nie przeczuwanych nawet przedtem własnościach technicznych. Asortyment ten jest podstawą, na której rozwinęła się wszechstronnie technika współczesna, pozwalająca na zaspokajanie potrzeb ludzkich w lepszy, doskonalszy sposób i podnoszenie w ten sposób dobrobytu na coraz wyższy poziom. Oczywiście w obecnych warunkach, przy tak dużej ilości tworzyw jaką dysponujemy, mało jest prawdopodobne, aby które z nich, czy nawet ich grupa, mogły nadać kierunek całemu rozwojowi kultury materialnej, jak to było niegdyś z kamieniem, brązem i żelazem. Obecna i przyszła technika będzie zawsze wielotworzywowa. Jednak tworzywa sztuczne niewątpliwie już obec- nie zmieniają nasz «styl życia», a zmiany te są przecież dopiero w swej fazie początkowej. Przypuszczać można, że pogłębią się one bardzo w przyszłości, gdy tworzywa te będą bardziej dostępne i gdy zostaną lepiej poznane, przez co będzie możliwe szersze ich stosowanie we wszystkich dziedzinach życia.

Prowadząc eksploatację pod bardzo ważnymi obiektami decydujemy się często na wybranie nie całości pokładu, lecz zaledwie 50 do 60°/# jego zasobów. Pokład wybiera się wtedy pasami o szerokości od 20 do 30 m, pozostawiając między nimi nie wybrane pasy pokładu o takiej samej sze- rokości. Przy takim sposobie wybierania powierzchnia obniża się zaledwie o kilka centymetrów, a wszelkiego rodzaju odkształcenia są bardzo małe.

Jeżeli płyta połączona jest ze ścianką zaporową (rys. 12b), która zatrzymuje poziome ruchy terenu, nachylenie płyty jest mniejsze, a równocześnie zagłębia się ona nieco do górotworu. Podczas doświadczeń obciążenie płyty wynosiło zaledwie 30 g na 1 cm2. Fakt, że nawet przy tak małym obciążeniu płyta zagłębia się w piasek, dowodzi, że wytrzymałość sypkiego górotworu zmniejsza się znacznie, gdy jest on w trakcie ruchu pod wpływem podziemnej eksploatacji.

Orbita ta jest styczna do orbity Ziemi dokoła Słońca w punkcie startu, zaś jej punkt odsłoneczny leży w pobliżu orbity Marsa, do której jest również styczna: z tych warunków wynika już długość drogi w przestrzeni międzyplanetarnej, jaką muszą oba statki przebiec, aby dolecieć do Marsa, a co za tym idzie i czas lotu: drogą tą statki przebiegną bezwładnie (bez użycia paliwa, jako ciała poruszające się w polu grawitacyjnym Słońca) w ciągu 260 dni. Tutaj zauważymy, że zwiększając nieznacznie prędkość wprowadzania statków na orbitę dokoła Słońca można znacznie skrócić (około 100 dni) czas podróży. Moment startu statków ze sztucznego księ- życa musi być tak wybrany, aby doleciawszy do orbity Marsa spotkały właśnie w tym miejscu planetę Mars. Statki kosmiczne przy pomocy zmiany swej prędkości (co odbywa się przez uruchomienie silników rakietowych) odpowiednio zbliżają się do Marsa, wchodzą w jego sferę przyciągania i zaczynają obiegać Marsa jako jego sztuczne księżyce, ruchem bezwładnym. Orbita, po której statki zaczynają obiegać Marsa ma promień 4390 km (czyli 1000 km nad powierzchnią Marsa). Masa obu statków, w chwili ustabilizowania ich ruchu bezwładnego dokoła Marsa, wyniesie 398 t.

Podane teorie (Awierszyn, Knothe, Litwiniszyn, Sałustowicz) umożliwiają obliczanie wielkości osiadania terenu i przemieszczeń poziomych w różnych punktach, jeżeli tylko znane jest największe obniżenie Wnias, jakie zajdzie po całkowitym wybraniu pokładu na dużej przestrzeni, głębokość eksploatacji H oraz kąt fi zasięgu wpływów. Głębokość eksploatacji jest z góry znana, Wmas. zaś przyjmuje się na podtawie znanych z praktyki obniżeń terenu. Tak na przykład przy eksploatacji z zawałem stropu wartość Wmas nie przekracza zwykle w naszych warunkach 70% grubości pokładu przy eksploatacji z podsadzką płynną (wypełnienie pustych wyrobisk piaskiem) 10—20% grubości pokładu, zależnie od jakości materiału podsadzkowego (piasku) i staranności podsadzania (tj. szczelności wypełnienia wyrobisk piaskiem).

We wszelkich zastosowaniach izotopów promieniotwórczych najważniejszym bodaj zagadnieniem jest rejestracja promieniowania emitowanego przez te izotopy. Poświęcamy więc parę słów metodom pomiaru promieniowania jądrowego.

Argumenty przemawiające obecnie za użyciem kamieni twardych dotyczą w pierwszym rzędzie tradycyjnie obowiązującego wysokiego współ- czynnika bezpieczeństwa i co za tym idzie, wyższej wymaganej wytrzymałości, a poza tym większej jednorodności tych skał i odporności na wpływy atmosferyczne.

Grupę tę tworzy 9 metali: wolfram, molibden, ren, tytan, cyrkon, hafn, wanad, tantal i niob, zwany w niektórych krajach «kolumbem». Metale te odznaczają się przede wszystkim wysoką temperaturą topienia. Głównym ich przedstawicielem jest wolfram – metal o najwyższej temperaturze topienia (3400 °C), trudno go stopić nawet w temperaturze luku elektrycznego.

Wspaniały rozwój techniki obecnych czasów opiera się w poważnej mierze na znakomitych osiągnięciach współczesnej nauki we wszystkich jej dziedzinach. Odkryto nowe prawa przyrody, poznano nowe pierwiastki i ich własności, wynaleziono nowe metody otrzymywania na skalę przemysłową metali i różnych wartościowych związków chemicznych. Kolosalny postęp techniczny, który obserwujemy, umożliwia człowiekowi w znacznym stopniu panowanie nad siłami przyrody i wykorzystanie ich dla swoich celów.

Z przeglądu porównawczego własności technicznych, podanego w jednym z rozdziałów poprzednich wynika, że na ogół tylko w niezbyt wielu wypadkach tworzywa sztuczne są materiałem niezastąpionym, tj. takim, zamiast którego inne tworzywo użyte być nie może. Takimi są pewne zastosowania w elektrotechnice, w przemyśle lakierniczym, klejarskim itd. Częściej jednak oprócz tworzywa sztucznego mogą być stosowane inne tworzywa współzawodniczące, o własnościach podobnych. Wtedy o wyborze decydują charakterystyki gospodarcze, które zostaną teraz omówione.

Drugim kryterium ekonomicznym jest cena wyrobu gotowego. Cena jest sumą kilku składników, a mianowicie kosztu produkcji i narzutów w postaci zysku, marży hurtowej i innych. Narzuty te kształtują się pod wpływem czynników takich, jak ustrój polityczno-społeczny, przyjęte formy organizacji życia gospodarczego, polityka gospodarcza stosowana w danym okresie czasu itd. Nie tu jest miejsce na ich omawianie. Dlatego w dalszym ciągu ograniczymy się tylko do analizy kosztów produkcji. Również i one są sumą wielu składników, które najogólniej zgrupować można w dwie pozycje:

Powietrze stawia opór ciałom poruszającym się w nim, przy czym opór ten bardzo szybko wzrasta z prędkością ruchu. Przy prędkościach, jakie rozwijają samoloty komunikacyjne (od 100 do 500 km/godz) na wysokościach do 5 km n. p. m., siła tego oporu jest tak wielka, że zdolna jest zrównoważyć ciężar samolotu (dochodzący niekiedy do 100 ton) i umożliwić jego ruch poziomy. Stwierdzono, że pociski rakietowe tzw. «V2», jakimi hitlerowcy bombardowali Londyn podczas wojny w 1944 r., miały prędkość przy spadaniu około 2 km/sek i wskutek tarcia o powietrze ich powierzchnia rozgrzewała się do temperatury około 700°C.