Category Techniczne porady

Wreszcie należy wspomnieć o zagadnieniach natury prawnej związanych z astronautyką. A. G. Haley, przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Rakietowego, w swym referacie na VII Kongresie Astronau- tycznym w Rzymie zwracał uwagę, że zasięg stosowalności międzynarodowego prawa lotniczego kończy się na górnej granicy atmosfery ziemskiej: dla przestrzeni kosmicznej rozciągającej się ponad atmosferę ziemską nie są rozstrzygnięte kwestie natury prawnej i należy co rychlej tego dokonać. Oświadczył on, że w przyszłości, gdy dojdzie do lotów międzyplanetarnych z załogą ludzką, ludzie ci „…nie powinni kolonizować ani też zatykać flagi oznaczającej suwerenność terenów na innych planetach, a w żadnym wypadku nie wolno nastawiać się na podbój nowych terenów W razie napotkania wyższych form życia na Marsie lub Wenerze należy uzyskać zgodę tych istot na lądowanie ludzi na ich planecie”.

Te zupełnie odmienne warunki życia w kabinie rakietowej spowodują to, że pasażerowie muszą się zawczasu do nich przyzwyczaić i będą musieli się poddać przed daleką podróżą długiemu treningowi (zapewne przeprowadzanemu na sztucznym księżycu).

Przy odlewach metalowych lub przy formowaniu plastycznym, które jest charakterystyczne przede wszystkim dla tworzyw sztucznych, ilość odpadków produkcyjnych jest mała (5-10%), przy czym odpadki z tworzyw termoplastycznych dadzą się przeważnie powtórnie wykorzystać, a więc nie tracą wiele ze swej wartości (odpadki tworzyw termoutwardzalnych nie posiadają wartości użytkowej). Przy formowaniu drogą obróbki mechanicznej (wiórowej), jaką głównie stosuje się do metali i do drewna, ilość odpadków jest o wiele większa, może przekraczać 100% wagi gotowego wyrobu. Przy tym odpadki te dla drewna nie posiadają prawie żadnej wartości, odpadki zaś metali wymagają na ogół ponownego przerobu hutniczego, wskutek czego wartość ich jest stosunkowo niewielka. Należy się zatem spodziewać, że w wielu wypadkach ilość tworzywa sztucznego zużytego do produkcji będzie niższa niż innych tworzyw, nawet licząc w stosunku do objętości, a nie do masy.

Polon był pierwszym odkrytym metalem radioaktywnym. Odkrycia tego dokonali w roku 1898 M. Skłodowska Curie i P. Curie. Metal ten jest jednym z najrzadszych w przyrodzie. Występuje w rudach uranu w ilości około 5000 razy mniejszej niż rad. Jego promieniotwórczość jest znacznie silniejsza niż radu. Własności jego poza promieniotwórczością nie są nam bliżej znane, gdyż otrzymano go do tej pory tylko w minimalnych ilościach.

Stopy są często zanieczyszczone wtrąceniami niemetalicznymi, które znacznie pogarszają ich własności. Wtrącenia te mogą pochodzić ze składników żużla lub wymurowania pieca, które w czasie przetopu przechodzą do stali albo też z wymurowania rynny spustowej i kadzi. Wtrącenia kładnie określić pochodzenie zanieczyszczeń w stopie. Podobne prace są już w Polsce prowadzone od pewnego czasu.

W XX w. elektryczność zaczyna odgrywać dominującą rolę: przesyłanie energii elektrycznej o mocy kilkuset tysięcy kW na odległość sięgającą 1000 km, staje się faktem dokonanym. Energię elektryczną można bez trudności przemienić na energię mechaniczną za pomocą nieskomplikowanych i łatwych w obsłudze silników. Staje się ona najpowszechniejszym źródłem oświetlenia.

Tworzywa sztuczne, rozpatrywane od strony cen «wagowych», nie przedstawiają się zbyt korzystnie. Są to tworzywa drogie, ceny ich odpowiadają cenom metali kolorowych, jak miedź lub glin, względnie cenie stali kwasoodpomej. W stosunku do stali węglowych i żeliwa są one 10-20 razy droższe, a 15-20 razy droższe od najtańszego tworzywa organicznego naturalnego, jakim jest drewno. W porównaniu z pospolitymi materiałami budowlanymi cena ich jest 50-100 razy wyższa.

Drugim, nie mniej ważnym czynnikiem ekonomicznym jest koszt obróbki wydobytego kamienia. Czynnik ten wpływa decydująco na koszt m3 wyrobu. Obróbka kamienia może być ręczna lub mechaniczna. Jeśli profil elementu konieczny ze względów technicznych będzie bardzo złożony, to jego wykonanie będzie kosztowne i wówczas element betonowy, którego kształt zależy od mniej kosztownego wyrobu formy może okazać się ekonomiczniejszy. Na koszt obróbki m2 kamienia wpływają, poza twardością samego surowca, rodzaj obróbki, sposób wykonania i dopuszczalna tolerancja. Te wszystkie względy muszą być brane pod uwagę przy wyborze właściwego kształtu przekroju i rodzaju obróbki.

Na rysunkach 14 i 15 widzimy fotografię i schemat defektoskopu produkcji radzieckiej typu GUP-Co-50-1. Defektoskop ten przeznaczony jest do pracy z preparatem kobaltu coCo o bardzo dużej aktywności (do 50 g Ra). Stosowany jest on głównie do kontroli odlewów i spoin o dużej grubości. Defektoskop GUP-Co-50-1 umieszczony jest na wózku i składa się z pojemnika ochronnego (rys. 15) wykonanego z żeliwa i wypełnionego ołowiem oraz zamocowanego na widełkach kołpaka roboczego. Preparat promieniotwórczy kobaltu coCo umieszczony jest na końcu giętkiej linki drucianej. W położeniu ochronnym preparat znajduje się we wnętrzu pojemnika, którego grubość ścianek jest tak dobrana, że osłabia natężenie promieniowania do wartości nie zagrażającej zdrowiu pracownika obsługującego defektoskop. Na okres badań preparat poprzez gumowy przewód przesuwa się do kołpaka roboczego. W kołpaku tym znajduje się stożkowy otwór przykryty cienką blachą aluminiową, przez który wychodzi wiązka promieni y. Przewód gumowy nie osłabia prawie wcale promieniowania y i w momencie gdy preparat znajduje się w tym przewodzie, bezpieczna odległość wynosi około 80 m. Z tego względu przesuwanie preparatu musi być zdalnie sterowane z sąsiedniego pomieszczenia. Na wózku defektoskopu obok pojemnika umieszczony jest silnik elektryczny, który obraca rolkę przesuwającą podczas obrotu linkę wraz z preparatem. Odpowiedniego włączenia silnika dokonuje się przy pomocy lekkiej rozdzielnicy połączonej z defektoskopem kablem o długości 15 m. Specjalne wyłączniki powodują automatyczne wyłączanie silnika w momencie gdy preparat dojdzie do położenia roboczego lub ochronnego.

Wspólną cechą charakteryzującą metale należące do tej grupy jest ich niski ciężar właściwy. Grupę tę tworzy lit, rubid, cez i beryl. Metale te pod względem chemicznym są tak aktywne, jak sód i potas, w związku z czym nie mogą być używane w technice w postaci czystej, lecz tylko w stopach. Wyjątek stanowi beryl, który w normalnych temperaturach nie utlenia się na powietrzu, może być zatem stosowany w stanie czystym. Metale te ze względu na wysoką aktywność chemiczną otrzymywane są w podobny sposób jak potas i sód, tj. przez elektrolizę ogniową.

Dalsza przeróbka koncentratów zależy od ich składu chemicznego. Istnieje wiele sposobów, których zasadniczym celem jest otrzymanie w możliwie jak najczystszym stanie związków uranu z tlenem, chlorem lub fluorem. Związki te można następnie przerabiać na metaliczny uran jedną z pięciu zasadniczych metod.

Pierwsze realizacje z kamienia sprężonego powstały w ojczyźnie konstrukcji sprężonych we Francji. Badania nad zastosowaniem wapienia – narodowego kamienia Francji – przeprowadzone zostały już w latach trzydziestych. Ostatnie badania przeprowadzone na życzenie M, Freyssi- neta, zwanego ojcem konstrukcji sprężonych, dotyczyły odkształceń oraz sprężystości belek i filarów kamiennych. Dla doświadczalnej konstrukcji belki kablokamiennej użyto bloków z wapieni o wytrzymałości około 400 kG/cm2, o wymiarach 30X30X40 cm, charakteryzujących się dużą jednorodnością i łatwością w obróbce. Rysunek 39 ilustruje obraz zniszczenia belki sprężonej załamanej przy obciążeniu 14,5 t. Belka ta sprężona została dwoma kablami, prowadzonymi w przewierconych otworach. Badania prowadzone w głównym laboratorium budownictwa i robót pu- blicznych pod kierunkiem M. Lebella, wykazały wielką odporność tych konstrukcji na działanie dynamiczne, co zachęca do stosowania ich w budownictwie mostowym. Dwa projekty tego typu przedstawiają rys. 40 i 41.

W celu zmniejszenia rozchodu energii w urządzeniu tunelowym, zwłaszcza dla dużych prędkości, używa się dziś nieraz specjalnych urządzeń, jak np. zbiorników napełnianych powietrzem o wysokim ciśnieniu, które rozładowując się do tunelu pozwalają na przeprowadzanie krótkotrwałych 1 do 2-minutowych pomiarów, bez potrzeby instalowania dużej mocy w maszynach. Podobnie można też korzystać z dużych zbiorników ewakuowanych z powietrza, które podczas pomiaru wciągane jest do zbiornika umieszczonego tym razem za komorą pomiarową. Można w końcu korzystać jednocześnie z dwóch zbiorników, wysokoprężnego i próżniowego, szczególnie w przypadku wysokich liczb Macha realizowanych w przepływie.

Z wody wodociągowej korzysta również przemysł dla częściowego pokrycia swoich potrzeb. Zabiera on około 30°/« produkcji wodociągów publicznych, wobec czego łączne zapotrzebowanie wody wodociągowej w miastach wzrośnie w 1975 r. do około 4 milionów m3 na dobę, tj. prawie 8-krotnie w porównaniu z rokiem 1950. Do tego zużycia dojdą jeszcze potrzeby wsi, tam gdzie pokrycie potrzeb możliwe jest jedynie z wodociągów grupowych. Ilość ta szacowana jest orientacyjnie na około 400 000 m3 na dobę.